Bugün, 24 Temmuz Basın Bayramı bir başka adıyla “sansürün kaldırılmasının” 110. yıl dönümü. Özgür basının önemi bugünden tam 110 yıl önce anlaşılarak II. Meşrutiyet ile birlikte Türk basınından sansür kaldırıldı. Yayın hayatına başlayan ilk Türkçe özel gazete ise 1860 yılında, Tercüman-ı Ahval gazetesi idi. Tercüman-ı Ahval gazetesi, Ziya Paşa’nın eleştirel bir yazısı nedeniyle, Mayıs 1861’de iki hafta gibi bir süreyle gözdağı verilmek için kapatıldı; bu, Türk basınında açıkça “sansür”ün ilk örneği oldu.
Resmi olarak ilk sansür ise 10 Mayıs 1876’da “Âli Kararname” ile yasaya koyuldu. Kararname ile ilk defa bütün gazetelere sansür uygulandı. Kararname ile ayrıca yurt dışından getirilen yayınlara yapılan denetim de arttırıldı. Sansür memurları da devletin görevlendirdiği yerlerde gazetelerin ‘yazmaması’ gereken noktaları çıkarttı. Sansürü protesto eden bazı gazetecilerce sansür kararnamesi yayımlanıp altına “Matbaamızın makinesi kırıldığından birkaç gün gazetemizin neşrine muktedir olamayacağımızı müşterilerimize ilan ederiz” diye not düşüldü.
32 yıl süren bu sansür uygulaması 24 Temmuz 1908 tarihinde son buldu. II. Meşrutiyet’in ilanıyla gazetelerin yayım öncesi denetimi kaldırıldı. 25 Temmuz sabahı gazeteler daha farklıydı, çünkü 32 yılın ardından gelen bir değişim yaşadı gazeteciler.
Ancak, bugünkü gerçek farklıdır. Bugün gazeteciler üzerinde baskı çok yoğun düzeye çıkmış, İşsiz gazeteci sayısı artmış, temel hak ve görev sayılan eleştiri hakkı neredeyse suç sayılmaya başlamıştır. Basın yayın alanındaki ahlaki ilkeler terk edilmiş, ilkesizlik ve her türlü manipülasyon ana yayın politikası haline getirilmiştir. Medya patronlarının ucuz insan malzemesiyle çalışma talebi, niteliksiz yayınların artmasını sağlamış, sektörün bilgi birikimi ve hafızası silinmeye başlamıştır.
Reklam veren sermaye ve çoğu kamu alanından gelen reklamlar, gazete ve tv’lerin yayın politikalarını teslim almış, halkın haber alma hakkı rafa kalkmış, tamamen onların inisiyatifine terk edilmiştir. Durum bu iken, 24 Temmuz sansürün kaldırılışının kutlandığı basın bayramı mı, iyi düşünmek lazım…
Cumhuriyet Dönemi’nde 24Temmuz tarihi “Türk Basınından Sansürün Kaldırılması ve Basın Bayramı” olarak ilan edildi. Bugün her ne kadar olumsuzluklar olsa da yine de tüm basın camiasının bayramı kutlu olsun.
